Upadłość konsumencka w Anglii i Walii

Diesen Artikel können Sie auch auf deutsch lesen.

Wprowadzenie

W związku z rosnącym zadłużeniem polskiego społeczeństwa, w Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii, weszły przepisy o upadłości konsumenckiej. Z nowych przepisów będą mogli jednak skorzystać tylko tacy dłużnicy, których niewypłacalność (niemożność spłaty zadłużenia) powstała w skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Przez maksymalnie pięć lat po ogłoszeniu upadłości dłużnik będzie musiał spłacać wierzycieli według planu spłaty ustalonego przez sąd. Po upływie tego czasu sąd będzie mógł zwolnić dłużnika z pozostałego zadłużenia.

W państwach Unii Europejskiej już w latach dziewięćdziesiątych XX wieku utrwaliło się przekonanie, że wyłączenie  na zawsze zadłużonych obywateli z życia gospodarczego i społecznego jest niekorzystne dla gospodarki narodowej. Z tego powodu ustawodawcy krajów Europy Zachodniej wprowadzili unormowania w sprawie upadłości konsumenckiej.

Obecne przepisy w ramach Unii Europejskiej umożliwiają zadłużonemu obywatelowi danego państwa członkowskiego skorzystanie z przepisów o upadłości konsumenckiej w innym państwie członkowskim – pod warunkiem, że w państwie, w którym do tej pory żył dłużnik również obowiązują przepisy o upadłości konsumenckiej. Uzyskane w ten sposób umorzenie długów zostaje uznane przez sądy w państwie ojczystym. Wierzyciele dłużnika nie mogą się temu sprzeciwić. Szczególnie korzystne dla konsumenta – także polskiego - są przepisy w Anglii i Walii, które umożliwiają umorzenie zadłużenia po upływie dwunastu miesięcy. Jest to jednak możliwe tylko w przypadku, gdy dłużnik będzie przestrzegał ściśle określonych warunków.

Wejście w życie polskich przepisów o upadłości konsumenckiej daje szansę również obywatelom polskim na skorzystanie z angielskiego prawa upadłościowego.

Charakterystyka upadłości osób fizycznych w Anglii i Walii

1. Podstawy prawne

W Anglii/Walii, Szkocji oraz Irlandii Północnej, zastosowanie mają odmienne normy prawne. Niniejsze opracowanie odnosi się jedynie do regulacji prawnej w Anglii i Walii. Obowiązujące w tej części Wielkiej Brytanii podstawowe przepisy prawa upadłościowego znajdują się w ustawie Insolvency Act z 1986 roku (IA) oraz w rozporządzeniu Insolvency Rules również z roku 1986 (IR).

2. Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej w Anglii i Walii?

Zgodnie z art. 3 rozporządzenia Rady Unii Europejskiej w sprawie postępowania upadłościowego, właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego są sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika. Na podstawie § 265 Insolvency Act, warunek ten jest spełniony wówczas, gdy dłużnik posiada miejsce zamieszkania w Anglii lub Walii oraz albo przebywa w Anglii i Walii w momencie wniesienia wniosku o oddłużenie, albo też w ciągu trzech lat przed złożeniem wniosku mieszkał tu, bądź przebywał ze względów zawodowych (§ 265 IA). Główny ośrodek podstawowej działalności osoby, która prowadzi działalność gospodarczą, znajduje się w miejscu, w którym ta działalność gospodarcza jest wykonywana (np. biuro, inne pomieszczenia użytkowe). W przypadku pracownika, przyjmuje się, że jego główny ośrodek podstawowej działalności znajduje się w miejscu, gdzie przebywa on zazwyczaj (a nie w miejscu pracy).

3. Rodzaje postępowań w sprawie niewypłacalności osób fizycznych?

Przepisy w Anglii i Walii przewidują dwa oddzielne postępowania -  postępowanie co do majątku osoby fizycznej oraz co do spółki. W przypadku osób fizycznych przewidziane są dwie podstawowe regulacje.
 4. Jak dochodzi do otwarcia postępowania upadłościowego?

Wszczęcie postępowania następuje zasadniczo na wniosek wierzyciela albo dłużnika. Warunkiem wszczęcia postępowania jest niezdolność dłużnika do spłacenia swoich długów.

5. Co się dzieje z majątkiem dłużnika?

Wszelkie wartościowe składniki, należące do Państwa majątku, wchodzą w – momencie otwarcia postępowania upadłościowego - do masy upadłościowej. Dotyczy to także majątku i dochodów nabytych po otwarciu postępowania upadłościowego, za wyjątkiem przedmiotów nie będących Państwa własnością oraz przedmiotów i środków potrzebnych do egzystencji. Utracone składniki majątku nie będą już Państwu zwrócone. Zarząd masą upadłościową należy do syndyka (trustee).

Otwarcie postępowania upadłościowego osoby fizycznej nie przerywa automatycznie (czyli tak, jak ma to miejsce w przypadku postępowania upadłościowego osoby prawnej) zawisłych sporów prawnych z udziałem dłużnika. Sąd może jednak zarządzić zawieszenie postępowania. Powyższe odnosi się także do środków egzekucyjnych.

6. W jaki sposób zakończone zostaje postępowanie upadłościowe?

Zwolnienie dłużnika z długów (discharge) kończy postępowanie upadłościowe osoby fizycznej.

W wyniku nowelizacji wprowadzonej przez Enterprise Act 2002 umorzenie długów  dochodzi do skutku (automatycznie) poprzez upływ czasu, z reguły jest to 12 miesięcy.

Natomiast oddłużenie w stosunku do skazanych wymaga postanowienia sądu, wydanego na wniosek dłużnika, przy czym kwestia wydania tego postanowienia należy do oceny sądu.

7. Jakie skutki prawne wywołuje oddłużenie?

Oddłużenie (zarówno automatyczne jak i na podstawie postanowienia sądu) uwalnia dłużnika od długów, powstałych zasadniczo przed otwarciem postępowania upadłościowego (§ 281 (1) IA). Jednakże, oddłużeniu podlegają też długi powstałe po otwarciu postępowania, jeżeli wynikają z zobowiązań powstałych przed otwarciem.

Od tej zasady prawo angielskie przewiduje wyjątki, gdyż skutki prawne oddłużenia nie rozciągają się przykładowo na wierzytelności zabezpieczone czy też wierzytelności z tytułu odszkodowania.

Przepisy o upadłości konsumenckiej w Polsce

Dnia 5.12.2008 Sejm uchwalił nowelizację Prawa upadłościowego i naprawczego. Weszła ona w życie 31 marca 2009 r. Nowelizacja reguluje upadłość konsumencką, która jest zupełnie nową instytucją w polskim prawie.

Upadłość konsumencka skierowana jest do osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Z nowych przepisów nie będą mogły zatem skorzystać osoby fizyczne będące przedsiębiorcami indywidualnymi na podstawie wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości będzie mógł złożyć jedynie niewypłacalny dłużnik, przy czym będzie to jego uprawnienie, a nie obowiązek.

Według twórców ustawy, upadłość konsumencka powinna być czymś wyjątkowym i powinna być zastrzeżona tylko dla osób, które stwarzają jakieś gwarancje, że wykorzystają oddłużenie na nowy start w życiu i nie będą lekkomyślnie zaciągać nowych zobowiązań. Dlatego sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli niewypłacalność konsumenta nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, takich przykładowo jak choroba, nieszczęścia losowe lub niezawiniona utrata pracy. Z upadłości konsumenckiej nie będzie mógł skorzystać w szczególności dłużnik, który zaciągnął zobowiązanie, będąc już niewypłacalnym.

Posiadany przez dłużnika lokal mieszkalny bądź dom zostanie sprzedany na poczet spłaty zadłużenia, a z sumy uzyskanej ze sprzedaży wydziela się dłużnikowi kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres 12 miesięcy.

Sąd ustali plan spłaty wierzycieli, w którym określa w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż pięć lat, dłużnik jest zobowiązany spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału. Plan spłaty wskazuje również jaka część zobowiązań upadłego, po wykonaniu tego planu, zostanie umorzona.

Podczas spłaty długów dłużnik nie może dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Poza tym do jego obowiązków należy składanie corocznych sprawozdań o wykonaniu planu spłat, osiągniętych przychodach i zwiększeniu majątku. Umorzenie zadłużenia uzależnione jest w głównej mierze od aktów staranności i rzetelności w spłacie rat zadłużenia. Dlatego sąd umorzy postępowanie w przypadku, gdy dłużnik narusza powyższe obowiązki i nie dokonuje spłaty.

Po wykonaniu przez dłużnika obowiązków ustalonych w planie spłaty sąd wydaje postanowienie o umorzeniu zadłużenia. Upadłość konsumencką będzie można ogłosić nie częściej niż raz na 10 lat.

Podsumowanie

31 marca 2009 r. weszła w życie nowelizacja prawa upadłościowego. Zawiera ona przepisy o upadłości konsumenckiej - nowej instytucji w prawie polskim. Wraz z wejściem w życie tych przepisów, obywatele polscy będą mogli skorzystać z przepisów o prawie upadłościowym w Anglii i Walii, które wydają się być o wiele korzystniejsze. Z polskich przepisów o upadłości konsumenckiej będą bowiem mogli skorzystać tylko nieliczni – czyli osoby, których niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Unormowania w Anglii i Walii nie zawierają tego typu ograniczeń i są dostępne w zasadzie dla każdego. Poza tym, brytyjskie przepisy umożliwiają dłużnikowi umorzenia zadłużenia stosunkowo szybko, bo już po upływie 12 miesięcy. Należy jednak pamiętać o szeregu ograniczeń w przypadku podstępnego bądź zawinionego zachowania dłużnika, mogących wydłużyć postępowanie nawet do 15 lat.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej w spawie postępowania upadłościowego skutki prawne angielskiego postępowania upadłościowego, w szczególności umorzenie długów, są uznawane również w Polsce. Postępowanie w Anglii może zostać wszczęte pod warunkiem, że dłużnik w momencie otwarcia postępowania posiada w Anglii miejsce zamieszkania oraz tam przebywa. Należy również podkreślić, że przeniesienie miejsca zamieszkania – nawet jeżeli tylko czasowe - wiąże się z niemałymi kosztami.

Porady prawne powinny być udzielane w sytuacji, gdy wybór właściwości sądu (Anglia, Polska) oraz – co za tym idzie – wybór właściwego prawa mogą przynieść mocodawcy korzyści. Z tego względu znajomość różnych porządków prawnych jest tu niezbędna.

Jeżeli przesłanki do zastosowania korzystniejszego prawa są jedynie pozorowane, może to prowadzić do odpowiedzialności karnej. Taka sytuacja prowadziłaby w dalszej kolejności do tego, że tytuł umarzający zadłużenie wygasa i nie musi być w związku z tym uznany w Polsce. Dlatego też odradzamy Państwu korzystanie z różnego rodzaju ofert gwarantujących oddłużenie w Anglii, jeżeli opierają się one jedynie na powierzchownym spełnianie warunków angielskiego prawa upadłościowego.

Adwokaci z naszej kancelarii udzielają porad każdemu rzetelnemu i uczciwemu dłużnikowi. Droga do osiągnięcia oddłużenia jest wyboista. Pomożemy Państwu tak dalece, jak jest to tylko możliwe. Zadanie to nie jest łatwe.

Rechtsanwalt Dirk Streifler

Jako, że powyższe opracowanie ma charakter skrótowy, nie opisuje ono w sposób wyczerpujący poruszanej tu materii i dlatego nie może zastąpić profesjonalnych porad prawnych. Mimo starannego opracowania, wyłączona jest odpowiedzialność.

Szczegółowy przebieg postępowania możemy Państwu przedstawić w ramach osobistej rozmowy podczas pierwszej porady prawnej. Jej koszt wynosi 190 EUR plus VAT. W przypadku dalszego pełnomocnictwa opłata ta zostanie oczywiście zaliczona. Porady prawnej odnośnie omawianej w powyższym opracowaniu materii nie można udzielić telefonicznie.

Polecamy Państwu umówić termin rozmowy z naszą Kancelarią:

-      Tel. 030-278740 30, (dzwoniąc z Polski: 0049 30 278740 30 lub kontakt w języku polskim 0049 30 278740 -56)

-         Adres E-mail: [email protected]